بهداشت دهانی ضعیف زمینه ساز بیماریهای لثه و پریودونتال است.
تغذیه سالم و مناسب یکی از عوامل اصلی سلامت بدن از جمله سلامت دهان و دندان هاست. این امر در کودکان از اهمیت خاص برخوردار است. زیرا کودکان مخصوصاً در سنین پیش دبستانی و دبستانی برای رشد و تکامل فیزیکی خود نیاز مبرم و مداوم به تغذیه سالم و کافی دارند. ایجاد عادات غذایی مناسب از ابتدای زندگی نه تنها رشد و تکامل فیزیکی کودک را بهبود می بخشد بلکه محیط مساعدی را جهت سلامت مطلوب دهان فراهم می سازد. تغذیه، آن دسته از مواد مغذی هستند که جذب بدن می شوند در حالیکه رژیم غذایی شامل تمام مواد مغذی و غیرمغذی است که بدن دریافت می کند.
Fitzsimons و همکاران در سال 1998 در بوستون آمریکا عنوان کردند تغذیه در دوره حاملگی و نوزادی و کودکی نقش بسزائی در تکامل حفره دندان و دندانها دارد. لذا با آموزش به مراقبین اطفال جهت تمیز کردن روزانه دندانها و با افزایش سن کودک توجه بیشتر به فاکتورهای پوسیدگی زا، تغذیه با غذاهای جامدتر و آموزش عادات بهداشتی دهانی مناسب و رژیم غذایی سالم، می توان در سلامت حفره دهان نقش بسزائی ایفا کرد.
در سال 2004 Harris و همکاران در تحقیق خود در انگلستان عنوان کردند رژیم غذایی و بهداشت دهان با برقراری بالانس عادات خوب از طریق کنترل پلاک و مصرف رژیم غذایی مناسب، می تواند بخوبی وضعیت سلامت دهان کودکان را کنترل نماید؛ به نحوی که با کنترل پلاک و رژیم غذایی مناسب، بخوبی می توان جلوی پیشرفت پوسیدگی را گرفت.
مطالعه Petersen و همکاران در سال 2004 در چین (در طی 3 سال) با بررسی وضعیت پوسیدگی و خونریزی بافت لثه مشخص نمود آموزش سلامت دهان و دندان مانند مسواک زدن، معاینات دندانی منظم، استفاده از خمیردندان فلورایده و مصرف کم رژیم غذایی پوسیدگی زا، نقش موثری در کاهش میزان خونریزی از لثه و سلامت دهان داشته است. در کودکان مورد مطالعه و آموزش داده شده به والدین و مربیان جهت مصرف رژیم غذایی کمتر حاوی بیسکویت و کیک، التهاب لثه و خونریزی از لثه کاهش داشته و عادات بهداشتی خوب در بین آنها جایگزین شده است.
از آنجا که کربوهیدراتها بخش عمده ای از رژیم غذایی جامعه را تشکیل می دهد و در بین آنها ساکارز از اهمیت خاصی برای دندانپزشکان برخوردار است (از نقطه نظر تاثیر بر وضعیت بهداشت دهان و دندان) در این مطالعه نمونه معمول و رایج از کربوهیدرات ها یعنی قند و شکر با مصرف بالا در جامعه مورد بررسی قرار گرفت. از طرفی تکرر مصرف شکلات و شیرینی و نوشابه شیرین هم بر وضعیت لثه تاثیر نداشته است. اگرچه ارتباط بین مصرف کربوهیدارت های قابل تخمیر در پوسیدگی بخوبی ثابت شده ولی مطالعات کمی تاثیر کربوهیدرات های مختلف را در آماس لثه ارزیابی کرده اند. ژنژیویت احتمالا بیشتر در اثر فلور زیر لثه ایجاد می شود و نفوذ کربوهیدارتهای به زیر لثه به آسانی امکان پذیر نیست. از این رو تاثیر کربوهیدرات های قابل تخمیر در فلور زیر لثه مشکوک به نظر می رسد.
– آماس لثه در کودکان سنین قبل از مدرسه نسبت به بالغین خیلی آرام تر پیشرفت می کند و علت آن را به ترکیبات پلاک و تغییرات واکنش میزبان به پلاک نسبت می دهند و نیز ابتلا لثه از نوع شدید در کودکان شایع نبوده و بیشتر ژنژیویت از نوع خفیف می باشد. ژنژیویت های دوره کودکی می تواند تداوم یافته و پریودونتیت را در بزرگسالی بدنبال آورد. ژنژیویت مارجینال مزمن شایع ترین نوع تغییر در لثه کودکان محسوب می شود.
در مطالعه پیش رو وضعیت رژیم غذایی کودکان و رابطه آن با وضعیت لثه و بهداشت دهان مورد مطالعه قرار گرفته است. متاسفانه رعایت یک الگوی تغذیه ای سالم که لازمه محیط دهان سالم می باشد کمتر درکودکان قابل رویت بوده. مصرف لبنیات در افراد در حد مطلوبی وجود ندارد و مصرف میوه جات و سبزیجات کمترین میزان مصرف مواد غذایی 5 گانه و متاسفانه مصرف تنقلات و مواد قندی و شکر بصورت بی رویه مورد استفاده قرار می گیرد و می تواند بر ساختار دندانها و بافت های لثه ای تاثیرگذار باشد. از طرفی ژنژیویت در بچه ها به شدت بالغین دیده نمی شود و بیماری های پریودنتال بصورت بطنی و دراز مدت علائم خود را نمایان می سازد.
خوشبختانه کودکان تاثیرپذیری رفتاری زیادی داشته و می توانند به شدت تحت تاثیر تجربیات خانوادگی قرار بگیرند. بنابراین:
1- والدین، معلمان و مراقبین بهداشتی باید در مورد مصرف تنقلات بیشتر به کودکان آموزش دهند.
2- تنقلات باید تا حد امکان از فهرست غذاهایی انتخاب شود، که معلوم شده برای دهان و دندان ها ضرری ندارد.
3- در دسترس بودن بیشتر فرآورده های لبنی، استفاده بیشتر از میوه و سبزیجات سالم در این سنین جهت سلامت کل بدن از جمله دهان، دندان ها و لثه از ضروریات است.
